لیتوگرافی چیست؟ | زینک چاپ افست | فرآیند تولید پلیت و تبدیل آن به زینک

در دنیای چاپ افست، یکی از حیاتی‌ترین مراحل پیش از ورود به چاپ نهایی، فرآیند ساخت پلیت یا زینک است. این مرحله که در صنعت چاپ به نام لیتوگرافی شناخته می‌شود، پل ارتباطی میان فایل دیجیتال طراحی‌شده و ماشین چاپ محسوب می‌شود. در این مقاله به‌صورت کامل و حرفه‌ای به فرآیند ساخت زینک، انواع پلیت، تکنولوژی‌های رایج و اهمیت آن در خروجی نهایی چاپ می‌پردازیم.

چاپشو؛ بزرگترین بانگ اطلاعات صنعت چاپ کشور برای راحتی کار عزیزان و همراهان خود، اطلاعات مربوط به شرکتهای فعال در حوزه ملزومات چاپ و همچنین شرکتهای فعال در حوزه ملزومات لیتوگرافی همراه با عزیزانی که لیتوگرافی – آماده سازی برای چاپ را انجام میدهند را لیست کرده و در اختیار شما دوستان میگذارد، فقط کافیست روی عبارت ظابی مربوطه کلیک نمایید.

لیتوگرافی چیست؟

لیتوگرافی به فرآیند آماده‌سازی فایل‌های چاپی و انتقال آن‌ها به روی پلیت آلومینیومی (زینک) گفته می‌شود. در این فرآیند ابتدا فایل طراحی، پس از تایید نهایی توسط طراح یا کارفرما، وارد مرحله‌ی فرم‌بندی می‌شود. در فرم‌بندی، طرح نهایی بر اساس ابعاد شیت چاپ و موقعیت تکرارها چیدمان شده و سپس به چهار رنگ اصلی سیستم چاپ افست یعنی فیروزه‌ای (Cyan)، ارغوانی (Magenta)، زرد (Yellow) و مشکی (Black) تفکیک می‌گردد. هر رنگ، یک زینک اختصاصی دارد.

زینک چیست و چه کاربردی دارد؟

زینک (Plate) صفحه‌ای نازک از جنس آلومینیوم است که در دستگاه‌های چاپ افست روی سیلندرهای ماشین بسته می‌شود. وظیفه‌ی اصلی زینک انتقال طرح چاپی به سطح پتو (بلانکت) و سپس از آن به کاغذ یا متریال موردنظر است.

در گذشته برای ساخت زینک ابتدا طرح‌ها روی فیلم‌های نگاتیو چاپ می‌شد و سپس با تابش نور UV و استفاده از مواد شیمیایی، زینک تهیه می‌شد. اما امروزه با پیشرفت تکنولوژی، این فرآیند به‌صورت کاملاً دیجیتال و مستقیم با دستگاه‌های CTP (Computer to Plate) انجام می‌گیرد.

فیلم زیر شمارو بسیار کمک خواهد کرد در درک بهتر مفاهیم.

مراحل ساخت زینک در لیتوگرافی

1. آماده‌سازی فایل دیجیتال:
   طراح گرافیک پس از انجام مراحل طراحی، فایل نهایی را برای لیتوگرافی ارسال می‌کند. این فایل باید در حالت CMYK و رزولوشن مناسب (معمولاً 300dpi) باشد.

2. فرم‌بندی فایل:
   در این مرحله، عناصر طراحی در ابعاد واقعی صفحه چاپ چیدمان شده و بر اساس محل برش، خط تا، برگردان و تیغ‌زنی تنظیم می‌گردند.

3. تفکیک رنگ:
   طرح نهایی به چهار رنگ اصلی چاپ افست تفکیک می‌شود. برای هر رنگ یک فایل جداگانه تولید می‌گردد.

4. ساخت زینک با دستگاه CTP:
   پلیت آلومینیومی حساس به نور درون دستگاه قرار می‌گیرد. لیزر دستگاه، طرح هر رنگ را روی پلیت حکاکی می‌کند. این حکاکی با سوزاندن یا حذف پوشش حساس انجام می‌شود.

5. ظهور پلیت و تثبیت طرح:
   پس از حکاکی، پلیت از داخل محلول شیمیایی عبور داده می‌شود تا نواحی غیرچاپی پاک شده و تنها نواحی چاپ‌دار باقی بماند.

نقش زینک در کیفیت چاپ

کیفیت زینک تأثیر مستقیمی بر وضوح و دقت چاپ دارد. اگر زینک به‌درستی تولید نشده باشد، در حین چاپ ممکن است مشکلاتی مانند سایه‌دار شدن، ناهماهنگی رنگ‌ها، یا کاهش شارپنس مشاهده شود. بنابراین انتخاب مواد اولیه مرغوب، استفاده از دستگاه‌های دقیق CTP و اجرای صحیح فرآیند لیتوگرافی، نقشی اساسی در کیفیت چاپ ایفا می‌کند.

انواع پلیت‌های مورد استفاده در لیتوگرافی

1. پلیت حرارتی (Thermal):
   پلیت‌هایی که با استفاده از لیزر حرارتی تصویرسازی می‌شوند. دقت بالا، سازگاری با چاپ‌های طولانی و نیاز کمتر به شست‌وشو از مزایای آن است.

2. پلیت UV (سنتی):
   پلیت‌هایی که با نور ماوراء بنفش و فیلم نگاتیو ساخته می‌شوند. بیشتر در چاپخانه‌های سنتی رایج هستند.

3. پلیت بدون پردازش (Processless):
   نیازی به ظهور ندارند و پس از حکاکی مستقیم در دستگاه چاپ استفاده می‌شوند. در کاهش مصرف مواد شیمیایی و زمان صرفه‌جویی می‌کنند.

تفاوت CtP و CtF

🔹 CtF (Computer to Film): فرآیند سنتی که ابتدا طرح روی فیلم چاپ شده و سپس با آن، پلیت ساخته می‌شود. زمان‌بر، پرهزینه و مستعد خطاست.
🔹 CtP (Computer to Plate): فرآیند مدرن و دیجیتال که با حذف مرحله فیلم‌سازی، طرح را مستقیماً روی زینک حکاکی می‌کند. سریع‌تر، دقیق‌تر و مقرون‌به‌صرفه‌تر است.

نتیجه‌گیری

در صنعت چاپ افست، موفقیت نهایی تا حد زیادی به دقت در مراحل لیتوگرافی و ساخت زینک بستگی دارد. یک زینک خوب، تضمین‌کننده‌ی چاپی با کیفیت، بدون ایراد و با رنگ‌بندی دقیق است. پیشرفت فناوری‌های CTP باعث شده لیتوگرافی سریع‌تر، دقیق‌تر و با هزینه‌ی کمتر انجام شود و مسیر تولید تا چاپ نهایی به شکل حرفه‌ای و بهینه طی شود.