در صنعت چاپ و بسته بندی، دقت و زیبایی همیشه حرف اول را میزنند. وقتی صحبت از تولید جعبه های بسته بندی، لیبل های اختصاصی یا استیکرهای تبلیغاتی میشود، استفاده از قالب دایکات یک ضرورت غیرقابل انکار است. قالب دایکات ابزاری است که امکان برش و خط تا (Creasing) را به صورت همزمان فراهم میکند و باعث میشود بسته بندی ها با ظاهری دقیق، استاندارد و جذاب تولید شوند.
در این مقاله، آموزش ساخت قالب دایکات را به صورت تخصصی و مرحله به مرحله بررسی میکنیم و تمام نکات فنی لازم برای ساخت یک قالب حرفه ای را توضیح خواهیم داد.
ما برای شما در سایت چاپشو تمامی فعالین در حوزه ساخت قالب دایکات و فعالین در حوزه دایکات برش را گرداوری کرده ایم.
قالب دایکات چیست و چرا اهمیت دارد؟
قالب دایکات در واقع یک ابزار برش مکانیکی است که از ترکیب چوب چندلا، تیغه های فولادی و لاستیک های ضربه گیر ساخته میشود.
این قالب با دستگاه های پرس یا لترپرس استفاده میشود تا کاغذ، مقوا، PVC، لمینیت و حتی برخی فلزات نازک را بر اساس طرح از پیش تعیین شده برش دهد.
اهمیت استفاده از قالب دایکات:
امکان تولید انبوه و یکسان سازی محصولات
دقت بالا در برش و تا
قابلیت ایجاد طرح های خلاقانه و پیچیده
افزایش ارزش برند با بسته بندی استاندارد
مراحل آموزش ساخت قالب دایکات
۱. طراحی مهندسی قالب دایکات
استفاده از نرم افزارهای تخصصی مثل CorelDRAW، Adobe Illustrator یا ArtiosCAD
تعریف خطوط برش (Cut line)
برای برش کامل مقوا
خطوط تا (Crease line)
خطوطی که با فشار به ناحیه ای از مقوا باعث کم شدن مقاومت آن ناحیه در برابر تا خوردگی میشود تا با کوچکترین فشار تا شود.
خطوط نیم برش (Kiss cut)
خطوطی که با ایجاد حفره های کوچک یا خطوطی که با برش ناحیه ای باعث کم شدن مقاومت آن ناحیه در برابر برش میشود تا با کوچکترین فشار جدا شود.
محاسبه دقیق ابعاد جعبه یا بسته بندی
بر اساس ضخامت متریال (گرماژ کاغذ یا مقوا):
در نظر گرفتن فاصله تیغه ها: برای برش کامل
محل قرارگیری لاستیک ها:برای تنظیم برش، تا یا نیم برش
نکته: در طراحی باید تلرانس (Tolerance) ابعادی در نظر گرفته شود تا خطاهای احتمالی دستگاه بر کیفیت محصول اثر نگذارد.
۲. انتخاب متریال قالب
برای ساخت قالب دایکات، انتخاب مواد اولیه اهمیت حیاتی دارد:
پایه قالب: چوب چندلایه (Birch Plywood) با ضخامت ۱۸ تا ۲۲ میلی متر، مقاوم در برابر فشار و رطوبت.
تیغه فولادی برش (Steel Rule): از فولاد فنر (Spring Steel) با سختی ۳۶–۴۸ HRC، در ارتفاع های ۲۳٫۸ و ۲۶٫۸ میلی متر.
لاستیک ضربه گیر (Ejection Rubber): با دانسیته های متفاوت برای برش، نیم برش و خط تا.
۳. برش پایه قالب با لیزر
استفاده از دستگاه لیزر CNC با دقت بالا (±۰٫۱ میلی متر)
برش شیارها در محل های مشخص شده در طراحی دیجیتال
عمق و عرض شیار باید متناسب با ضخامت تیغه فولادی باشد تا تیغه ها به درستی نصب شوند
۴. خم کاری و نصب تیغه های فولادی
تیغه ها توسط دستگاه Rule Bender یا خم کن اتوماتیک بر اساس مسیر طراحی خم میشوند.
دقت خم کاری اهمیت بالایی دارد زیرا کوچک ترین انحراف باعث خرابی برش نهایی میشود.
پس از خم کاری، تیغه ها درون شیارهای چوبی کوبیده یا پرس میشوند.
۵. نصب لاستیک های ضربه گیر
لاستیک ها برای جلوگیری از گیرکردن متریال پس از برش استفاده میشوند.
انواع لاستیک بر اساس سختی:
نرم (برای خط تا)
متوسط (برای نیم برش)
سخت (برای برش مستقیم)
محل نصب باید طوری باشد که فشار یکنواخت روی کل سطح ایجاد شود.
۶. تست اولیه و اصلاح قالب
تست با استفاده از همان متریالی که در تولید استفاده خواهد شد (مثلاً مقوای ۳۰۰ گرمی)
بررسی موارد زیر:
دقت برش (بدون لبه های ناهموار)
دقت خط تا (بدون شکستگی کاغذ)
انطباق دقیق جعبه پس از تا کردن
اصلاح در صورت وجود خطا (تعویض تیغه یا جابجایی لاستیک ها)
نکات حرفه ای در آموزش ساخت قالب دایکات
افزایش عمر قالب: استفاده از تیغه های آلمانی یا ژاپنی با سختی استاندارد
کاهش خطا: طراحی با حداقل Overlap در خطوط برش
نگهداری صحیح: ذخیره قالب ها در محیط خشک و دمای کنترل شده
زمان بندی تولید: قالب دایکات استاندارد در تیراژ بالا (بیش از ۱۰۰ هزار بار پرس) کارایی دارد
برندهای خارجی معروف (معمولاً وارداتی)
این برندها اغلب به خاطر کیفیت بالا، دقت بی‌نظیر و تکنولوژی پیشرفته شناخته میشوند و معمولاً در کارخانه‌های بزرگ و صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
- Bobst (سوئیس): این برند یکی از پیشگامان و معتبرترین نام‌ها در صنعت دایکات و چاپ در جهان است. دستگاه‌های Bobst به دلیل سرعت، دقت و دوام بالا معروف هستند و اغلب در خطوط تولید انبوه و صنعتی استفاده میشوند.
- Heidelberg (آلمان): این شرکت که در زمینه ماشین‌آلات چاپ صنعتی نیز بسیار شناخته شده است، دستگاه‌های دایکات با کیفیت و دقت بالا تولید میکند که اغلب با ماشین‌آلات چاپ آن یکپارچه میشوند.
- Masterwork (چین/جهانی): این برند چینی دستگاه‌های دایکات اتوماتیک با ظرفیت تولید بالا تولید میکند که در بازار جهانی و ایران، به عنوان گزینه‌ای مقرون‌به‌صرفه با عملکرد مناسب شناخته میشود.
- Dahle (آلمان): دستگاه‌های دایکات دستی و رومیزی این برند برای کارهای کوچک و با دقت بالا مناسب هستند.
- Cricut و Silhouette (آمریکا): این برندها بیشتر در زمینه دستگاه‌های دایکات دیجیتال رومیزی و خانگی (برای پروژه‌های DIY) محبوب هستند و در ایران نیز برای کارهای هنری و کارگاه‌های کوچک مورد استفاده قرار می‌گیرند.
برندها و تولیدکنندگان داخلی
در ایران نیز تولیدکنندگان و شرکت‌هایی وجود دارند که هم به ساخت دستگاه‌های دایکات می‌پردازند و هم به واردات و ارائه خدمات پس از فروش برندهای خارجی. این شرکت‌ها معمولاً با نیاز بازار داخلی آشنا بوده و دستگاه‌هایی با قیمت و کارایی مناسب ارائه می‌دهند.
- ماشینسازی حرفه و فن: این شرکت یکی از تولیدکنندگان باسابقه در زمینه ماشین‌آلات چاپ و بستهبندی در ایران است و به تولید دستگاه‌های دایکات فکی و تخت اتوماتیک می‌پردازد.
- پارس ماشین: یک برند داخلی است که دستگاه‌های دایکات رومیزی و دستی تولید میکند و همچنین نماینده برخی از برندهای دیجیتال خارجی نیز هست.
- دایکات پک: این شرکت در زمینه تولید و فروش انواع دستگاه‌های کارتن‌سازی و جعبه‌سازی، از جمله دایکات‌های پینگ‌پنگی و فکی فعالیت دارد.
- شرکت‌های متعدد در تبریز و تهران: بسیاری از کارگاه‌ها و شرکت‌های ماشینسازی در شهرهای صنعتی مانند تبریز و تهران به صورت سفارشی یا تولید انبوه، دستگاه‌های دایکات پینگ‌پنگی (به دلیل سادگی ساخت) و فکی را تولید و به بازار عرضه می‌کنند.
کاربردهای صنعتی قالب دایکات
صنعت بسته بندی: جعبه دارویی، غذایی، لوازم آرایشی، لوازم الکترونیکی
چاپ تبلیغاتی: پوشه، کارت دعوت، کارت ویزیت خاص
تولید لیبل و استیکر: نیم برش رول لیبل یا برش شیت استیکر
طراحی صنعتی: قطعات فومی، لاستیکی یا فیبری
آینده و نوآوری در قالب های دایکات
با ورود فناوری های جدید، ساخت قالب دایکات نیز پیشرفته تر شده است:
استفاده از دستگاه های اتوماتیک خم تیغ برای کاهش خطا
نرم افزارهای CAD پیشرفته برای طراحی سه بعدی جعبه ها
استفاده از متریال های ضدسایش برای افزایش عمر قالب
ترکیب دایکات و لیزرکات دیجیتال برای سفارشات متنوع و کم تیراژ
دانستنی های بیشتر
ساخت قالب برش مقوا ، معرفی بهترین قالب سازی های تهران و ایران
