اگه یه بار گذرت به چاپخونه یا کارخونه بسته بندی افتاده باشه، احتمالاً یه سری کلمات عجیب شنیدی که حس کردی دارن رمز و راز میگن! مثلاً میگن: «داداش این کار ۳۰۰ گرماژه، سلفون براق می‌خواد و تیراژش ۵ هزارتاست.»
خب، اگه ندونی گرماژ یعنی چی یا تیراژ کدوم ورشه، نصف داستان رو از دست دادی.
بیاین با هم بریم یه دور تو دنیای اصطلاحات چاپ و بسته بندی، اما نه خشک و رسمی، یه جوری که هم بفهمی، هم شاید تهش حس کنی میخوای بزنی تو کار چاپ!
۱. گرماژ؛ وزن کاغذ چنده؟
گرماژ یعنی وزن یک مترمربع از کاغذ یا مقوا، که با گرم (g/m²) اندازه گیری میشه. مثلاً:
- کاغذ A4 معمولاً ۷۰ یا ۸۰ گرمازه.
- کارت ویزیت های خوشگل معمولاً ۳۰۰ گرماژه.
اگه بسته بندی میخوای، گرماژ بالا یعنی کارت محکم تر. پس دفعه بعد که چاپخونه میگه “مقوا ۲۵۰ گرماژ”، بدون که یه چیزی تو مایه های مقوای شکلاتای شیکه.
۲. تیراژ؛ چند تا میخوای؟
تیراژ یعنی تعداد نسخه هایی که قراره چاپ بشه. مثلاً ۵۰۰۰ تا بروشور، یا ۱۰۰ کارتن بسته بندی. هرچی تیراژ بیشتر باشه، قیمت هر عدد پایینتر میاد (چون هزینه راه اندازی دستگاه بین همه نسخه ها تقسیم میشه).
یه جورایی تیراژ حکم همون “چند کیلو میخوای” رو داره، ولی برای چاپ!
۳. واحد شمارش؛ بند، شیت، رول!
توی چاپخونه همه چی با “دانه” یا “تایی” حساب نمیشه. مثلاً:
- بند: هر بند کاغذ معمولاً ۵۰۰ برگه‌ست.
- شیت: همون برگه‌های بزرگ چاپ که بعداً برش میخوره.
- رول: برای چاپ رول و متریال پلاستیکی، مثل سلفون و لیبل.
۴. متریال بسته بندی؛ کاغذ و مقواها
- ایندربرد: مقوای سفید و محکم که برای جعبه دارو یا بسته بندی لوکس استفاده میشه.
- کرافت: همون مقوای قهوه‌ای طبیعی (مثل کیسه های نون بربری!) که خیلی دوست دار محیط زیسته.
- پشت طوسی: مقوای ارزون تر، پشتش خاکستریه و بیشتر برای جعبه‌های ساده استفاده میشه.
۵. خط تا و لب چسب؛ جعبه بی خط تا = فاجعه
اگه بسته بندی داری، باید جاش مشخص باشه کجا تا بشه. خط تا رو با دستگاه خط‌زن میندازن تا جعبه خوشگل و مرتب جمع بشه. لب چسب هم همون قسمتیه که آخر سر با چسب بسته میشه.
۶. روکش ها؛ سلفون و UV
وقتی میخوای کارت خاص‌تر دیده بشه، روش روکش میزنن:
- سلفون براق: یه لایه شفاف که باعث میشه کار برق بزنه.
- سلفون مات: ظاهر لوکس و نرم‌تری میده.
- UV موضعی: یه برق براق فقط روی یه قسمت خاص (مثلاً لوگو).
۷. طلاکوب، نقره کوب و برجسته کاری؛ کارای لاکچری
وقتی میخوای یه بسته بندی یا کارت ویزیت «گرون به نظر بیاد»، این تکنیک‌ها رو میزنن وسط:
- طلاکوب: همون لایه طلایی براق که روی طرح میخوره.
- نقره کوب: مثل طلاکوب ولی با رنگ نقره‌ای.
- برجسته کاری (Emboss): وقتی لوگو یا متن رو برجسته میکنن که با لمس حس شه.
- Deboss: برعکس Emboss، یعنی فرو رفته.
۸. ترام و رجیستر؛ جادوهای رنگی
- ترام: اون نقطه‌های ریزیه که عکس و سایه‌ها رو میسازه. هرچی ترام ظریف‌تر باشه، چاپ شیک‌تر و دقیق‌تر درمیاد.
- رجیستر: یعنی تنظیم دقیق رنگ‌ها روی هم. اگه رجیستر قاطی بشه، طرحت میشه یه فاجعه رنگی سه بعدی!
۹. پلات و پروف رنگ؛ تست قبل از فاجعه
- پلات: همون چاپ نمونست که قبل از چاپ تیراژ بالا میگیرن تا ببینی همه چی اوکیه یا نه.
- پروف رنگ: یه نمونه رنگی برای مقایسه با چاپ نهایی. اینجوری مطمئن میشی قرمزت قرمزه، نه صورتی عجیب.
۱۰. چاپ رول و چاپ شیت
- چاپ رول: مخصوص چاپ روی متریال‌های پیوسته مثل سلفون یا لیبل. متریال به صورت رول میره تو دستگاه.
- چاپ شیت: همون چاپ روی برگه‌های تکی و بزرگ (شیت‌ها). بعدش برش میخوره و میشه بروشور یا جعبه.
۱۱. دایکات؛ برش حرفه‌ای
اگه یه بسته بندی طرح خاصی داره (مثلاً دسته‌دار یا شکل خاص)، این با تیغه‌های فلزی مخصوص (دایکات) در میاد.
مثال ساده: جعبه پیتزا بدون دایکات = یه کارتن صاف بی خاصیت.
۱۲. لمینت و کاست
- لمینت: یه لایه ضخیم تر و مقاوم که روی بسته بندی میزنن، مخصوص محصولات سنگین‌تر یا صادراتی.
- کاست: وقتی یه مقوای نازک رو روی مقوای ضخیم‌تر میچسبونن تا بسته مقاوم‌تر بشه.
۱۳. کنترل کیفیت و زمان تحویل
چاپخونه‌ها یه چیزی دارن به اسم QC (کنترل کیفیت) که آخر کار، چاپ و برش رو چک میکنه.
ددلاین (Deadline) هم یعنی “بیا بگو کی میخوای کارت حاضره باشه!”
اگه ددلاینتو درست نگی، ممکنه تو صف چاپ گیر کنی.
۱۴. اصطلاحات لوکس در بازار بسته بندی
- هولوگرام: همون برچسب براق امنیتی که بعضی وقتا روی محصولات گرون میبینی.
- فویلینگ رنگی: شبیه طلاکوب، ولی میتونه رنگای خاص مثل آبی یا قرمز متالیک داشته باشه.
- Soft Touch: یه نوع سلفون خاص که حس مخملی میده، خیلی لوکس و شیکه.
جمع بندی
اگه با این اصطلاح‌ها آشنا باشی، تو چاپخونه مثل یه آدم کاربلد رفتار میکنی. دیگه لازم نیست از “گرماژ” و “تیراژ” بپرسی چی بودن یا با “رجیستر” و “دایکات” غریبه باشی.
دنیای چاپ و بسته بندی پر از جزئیاته، اما اگه زبانش رو یاد بگیری، هم قیمت گرفتن راحتتر میشه، هم میتونی بسته بندی حرفه‌ای‌تر سفارش بدی.
برای دانستن اطلاعات بیشتر در حوزه چاپ و بسته بندی چاپشو در کنار شماست.
